Mikrofon

Mikrofon alarkən hansı kriteriyalara fikir vermək lazımdır?

Mikrofon seçimi bir çox insan üçün sadəcə “səsi yazan cihaz” kimi görünsə də, əslində bu proses xeyli diqqət tələb edir. Səs keyfiyyətinə təsir edən amillər çoxdur və düzgün seçim etməmək nəticəsində səs qeydlərində bulanıqlıq, cızıltı və ya zəiflik müşahidə oluna bilər. Əgər məqsədiniz səsi təmiz, balanslı və real şəkildə çatdırmaqdırsa, mikrofon alarkən bir neçə əsas kriteriyanı nəzərə almaq vacibdir.

İlk növbədə qütb naxışı (polar pattern) diqqət edilməli parametrlərdən biridir. Bu, mikrofonun səsi hansı istiqamətdən qəbul etdiyini göstərir. Məsələn, kardioid mikrofonlar yalnız qarşıdan gələn səsləri qəbul edir, bu da onları podkast və vokal üçün ideal edir. Digər tərəfdən, omni-directional mikrofonlar ətrafdakı bütün səsləri eyni dərəcədə götürür — bu isə konfrans və qrup çəkilişləri üçün daha uyğundur.

İkinci vacib amil tezlik cavabıdır (frequency response). Bu göstərici mikrofonun hansı tezlik aralığında daha yaxşı səs yazdığını müəyyənləşdirir. Məsələn, bas gitar və ya bariton səsi yazmaq üçün aşağı tezlikləri yaxşı qəbul edən mikrofon, vokal və danışıq üçün isə orta-yuxarı tezliklərə daha uyğun olan model seçilməlidir.

Üçüncü kriteriya qoşulma növüdür. Hazırda ən çox istifadə edilən modellər USB və XLR çıxışlı mikrofonlardır. USB mikrofonlar kompüterə birbaşa qoşularaq istifadə rahatlığı yaradır, lakin peşəkar studiya keyfiyyəti üçün XLR tipli mikrofonlar daha məqsədəuyğundur. XLR sistemlər audio interfeys və ya mikser tələb edir, lakin nəticədə daha təmiz və dərin səs əldə olunur.

Digər bir amil mikrofonun həssaslığı və səs təzyiqi səviyyəsidir (SPL). Əgər səs mənbəyi çox yüksəkdirsə — məsələn, qrup məşqi və ya konsert səhnəsi — o zaman yüksək SPL dəstəkləyən mikrofon seçilməlidir. Əks halda səs “distortion” effekti ilə qeydə alınacaq.

Nəhayət, material keyfiyyəti və dizayn da uzunömürlülük baxımından önəmlidir. Bəzi modellər metal korpusla hazırlanır və səfər zamanı zərbələrə qarşı daha dayanıqlı olur, digərləri isə yüngül plastikdən istehsal olunur və əsasən ev istifadəçilərinə yönəlib.

Bir sözlə, mikrofon alarkən məqsədinizi müəyyənləşdirin: podkast, musiqi, video, yoxsa canlı yayım? Məqsəd dəqiqləşdikdən sonra yuxarıda sadalanan meyarlara uyğun seçim etmək həm səs keyfiyyətini, həm də istifadə rahatlığını maksimum səviyyəyə qaldıracaq.

Müxtəlif istifadə sahələri üçün uyğun mikrofon növləri

Mikrofon bazarında yüzlərlə model və texnologiya mövcuddur. Lakin hər bir mikrofon hər məqsəd üçün uyğun deyil. Doğru mikrofonu seçmək üçün əvvəlcə onun hansı şəraitdə və məqsədlə istifadə olunacağını müəyyənləşdirmək lazımdır. Studiyada səs yazmaq, oyun oynayarkən canlı yayımlar aparmaq və ya səhnədə çıxış etmək – bunların hər biri üçün fərqli xüsusiyyətlərə malik mikrofonlar mövcuddur.

Podkast və yayım üçün mikrofonlar

Podkast və ya YouTube yayımı üçün ən çox seçilən modellər kardioid tipli mikrofonlardır. Bu mikrofonlar qarşıdan gələn səsi dəqiq və təmiz şəkildə qəbul edir, ətrafdakı lazımsız səsləri isə minimuma endirir. USB bağlantılı modellər kompüterə birbaşa qoşula bildiyi üçün yeni başlayanlar üçün idealdır. Əlavə olaraq, bəzi modellərdə pop filter və shock mount kimi aksesuarlar olur ki, bu da səsdə nəfəs və titrəmə səslərinin qarşısını alır.

Musiqi və vokal yazısı üçün mikrofonlar

Musiqi ilə məşğul olanlar üçün əsas seçim kondenser mikrofonlardır. Onlar daha geniş tezlik aralığına malik olur və səsin incə detalları – nəfəs, vibrasiya, ton dəyişmələri – hamısını dəqiq şəkildə qeydə alır. Lakin bu mikrofonlar phantom power (48V) tələb edir və əsasən XLR çıxışlı olur. Studiyalarda, vokal kabinlərində və musiqi alətlərinin yazısında məhz bu modellər istifadə olunur.

Gaming və canlı yayımlar üçün mikrofonlar

Oyunçular və streamer-lər üçün ən önəmli amil praktiklik və səs təmizliyidir. Bu məqsədlə çox vaxt USB və ya lavalier (geyilə bilən) mikrofonlara üstünlük verilir. USB modellər “plug and play” prinsipinə əsaslanır, yəni qoşduğun anda işləməyə hazır olur. Lavalier mikrofonlar isə geyimə bərkidildiyi üçün əlləri azad saxlayır və hərəkət zamanı səs sabit qalır. Bu, xüsusilə canlı yayımlar və videobloqlar üçün böyük üstünlükdür.

Bundan başqa, shotgun mikrofonlar da video çəkilişlərdə geniş istifadə olunur. Onlar istiqamətli səs qəbul etdiyi üçün kameranın qarşısındakı danışanı hədəfə alır və arxa səsləri kəsir. YouTube və kino sahəsində fəaliyyət göstərənlər üçün bu modellər əvəzolunmazdır.

Ümumilikdə, mikrofon seçərkən “ən yaxşı model” anlayışı yoxdur — “sizin məqsədinizə ən uyğun model” anlayışı var. Peşəkar vokalist üçün studiya mikrofonu idealdırsa, oyunçular üçün rahat USB model daha uyğun olacaq. Hər bir məqsəd üçün fərqli növ mikrofonun olması bazarın dinamikliyini və bu sahənin nə qədər inkişaf etdiyini göstərir.

Niyə bəzi mikrofonlar digərlərindən baha olur?

Bazarda eyni görünüşdə olan iki mikrofonun qiymətləri arasında bəzən kəskin fərqlər olur. Bu fərqin səbəbi yalnız brend adı deyil — bir çox texniki və istehsalat amilləri qiymətə birbaşa təsir edir. Mikrofonun dəyərini başa düşmək üçün onun iç quruluşuna, istifadə olunan materiallara və istehsal məqsədinə baxmaq lazımdır.

Birinci səbəb — istifadə edilən material və komponent keyfiyyətidir. Ucuz modellər adətən sadə plastik korpusdan hazırlanır və uzunmüddətli istifadə zamanı mexaniki zədələrə qarşı o qədər də davamlı olmur. Peşəkar mikrofonlar isə metal gövdəyə, vibrasiyaya qarşı xüsusi daxili qoruma sisteminə və daha dayanıqlı komponentlərə malikdir. Bu, həm səsyazma keyfiyyətinə, həm də cihazın ömrünə təsir göstərir.

İkinci amil — mikrofonun kapsul texnologiyasıdır. Sadə modellər bir qatlı kapsuldan istifadə etdiyi halda, bahalı modellərdə çoxqatlı membran sistemləri olur. Bu, səsi daha geniş tezlik aralığında və daha az təhriflə yazmağa imkan verir. Xüsusilə vokal və musiqi üçün nəzərdə tutulmuş mikrofonlarda bu fərq dərhal hiss olunur.

Digər mühüm faktor istehsal texnologiyasıdır. Bəzi mikrofonlar kütləvi istehsal xəttində hazırlanır, digərləri isə yarı əl işi kimi yığılır. Hər kapsul ayrıca testdən keçirilir, səsyazma balansı yoxlanılır və standartlara uyğunlaşdırılır. Bu proses daha çox vaxt və resurs tələb edir, nəticədə qiymət də yüksəlir.

Brend amili də az rol oynamır. Tanınmış markalar illərlə sınaqdan keçmiş keyfiyyət və sabit nəticə təklif edir. Onların tədqiqat və inkişaf (R&D) şöbələri yeni texnologiyalar üzərində işləyir, bu da qiymətə bir növ əlavə dəyər qatır. Lakin bu, həmişə baha mikrofonun ucuz olandan mütləq üstün olduğu anlamına gəlmir — bəzi az tanınan istehsalçılar da çox keyfiyyətli modellər təqdim edə bilir.

Bəzən qiymət fərqinə mikrofonla birlikdə gələn aksesuarlar da təsir edir. Pop filter, dayaq, shock mount, kabel və s. kimi əlavələr paketin bir hissəsi olduqda, ümumi dəyər artır. Digər hallarda bunlar ayrıca alınmalı olur.

Mikrofonun uzunömürlülüyünü və performansını necə qorumaq olar?

Mikrofon sadəcə səsi yazan cihaz deyil, həm də incə və həssas elektron quruluşu olan bir avadanlıqdır. Onun uzunömürlü olması üçün düzgün qulluq və istifadə qaydalarına əməl etmək vacibdir. Çoxları mikrofonun sıradan çıxmasının səbəbini texniki nasazlıqda görür, amma əksər hallarda problem istifadə qaydalarına əməl edilməməsindən yaranır.

İlk növbədə mikrofonu həmişə quru və tozsuz yerdə saxlamaq lazımdır. Rütubət elektron komponentlər üçün ən təhlükəli amillərdəndir. Xüsusilə kondenser mikrofonlar nəm şəraitdə istifadə edildikdə kapsulda nəmlik toplanır və səsdə “şırıltı” yaranır. Buna görə səs yazısı bitdikdən sonra mikrofonu qoruyucu çantasında və ya xüsusi qutuda saxlamaq ən doğru üsuldur.

İkinci diqqət edilməli məsələ, mikrofonun səs mənbəyinə olan məsafəsidir. Çox yaxın məsafədən danışmaq pop səslərinin artmasına və membranın zədələnməsinə səbəb ola bilər. Əgər mikrofonla tez-tez vokal və ya podkast yazırsınızsa, pop filter istifadə etmək bu problemi aradan qaldırar. Həmçinin, mikrofonu yerdən təcrid edən dayaq (stand) titrəmələrin qarşısını alır və səsin daha sabit qeydə alınmasını təmin edir.

Mikrofonu hər dəfə istifadə etdikdən sonra səthini yumşaq mikrofiber parça ilə silmək yaxşı vərdişdir. Bu, toz və yağ izlərinin qarşısını alır. Heç vaxt kimyəvi təmizləyici spreylərdən istifadə etmək olmaz, çünki onlar metal səthdə korroziya yarada bilər. Əgər mikrofon səfərlərdə və ya müxtəlif mühitlərdə istifadə olunursa, hər səs yazısından sonra yoxlamaq vacibdir.

Mikrofon kabelləri də eyni dərəcədə önəmlidir. Kabloları bükmək, dartmaq və ya mikrofonu kabelindən tutub qaldırmaq, daxili naqillərin qırılmasına səbəb olur. Bu isə səsin bir tərəfdən gəlməməsi və ya siqnalın kəsilməsi kimi problemlər yaradır. Kablonu dairəvi şəkildə yığmaq və sıx bağlamamaq ən sağlam üsuldur.

Əgər mikrofon XLR tipindədirsə, onu audio interfeysə qoşmazdan əvvəl bütün cihazların söndürülmüş olduğuna əmin olun. Ani elektrik yüklənməsi (phantom power) kapsula zərər verə bilər. Bu qayda həm səs keyfiyyətini, həm də cihazın ömrünü qorumaq üçün çox vacibdir.

Sizin üçün ideal mikrofon hansı olmalıdır?

Mikrofon seçimi, əslində, şəxsi ehtiyac və məqsəddən asılı olan bir prosesdir. Bir nəfər üçün mükəmməl görünən model, digəri üçün tamamilə uyğun olmaya bilər. Bu səbəbdən ideal mikrofon anlayışı hər kəsdə fərqli formalaşır. Doğru mikrofon seçmək üçün əvvəlcə səsin necə və harada istifadə ediləcəyini aydınlaşdırmaq lazımdır.

Əgər siz podkast, YouTube və ya yayımlar üçün səs yazırsınızsa, rahat qoşulan, texniki bilik tələb etməyən modellərə üstünlük verin. USB tipli mikrofonlar bu məqsəd üçün çox münasibdir. Sadəcə kompüterə qoşmaqla istifadəyə hazır olur və səsi təmiz şəkildə yazır. Əlavə interfeys və ya mikser tələb etmədiyi üçün yeni başlayanlar üçün də ideal seçim sayılır.

Studiyada vokal və musiqi yazmaq istəyənlər üçün isə daha ciddi səviyyəli modellər uyğundur. Burada əsas diqqət tezlik aralığına və kapsul tipinə yönəlməlidir. Kondenser mikrofonlar bu sahədə daha yaxşı nəticə verir, çünki səsin incə detallarını və ton fərqlərini daha dəqiq tutur. Xüsusilə musiqi alətləri, vokal və akustik səslər üçün bu modellər əvəzolunmazdır.

Əgər mikrofonu açıq məkanda, səyyar çəkilişlərdə və ya reportajlarda istifadə edəcəksinizsə, yönlü və səs izolyasiyasına malik modellər daha doğrudur. Shotgun və ya lavalier tipli mikrofonlar bu baxımdan çox praktikdir. Onlar arxa səsləri azaldır və əsas səs mənbəyini təmiz şəkildə fokuslayır.

Hərəkətli və gündəlik istifadə üçün mikrofon seçərkən onun daşına bilən, yüngül və dayanıqlı olmasına da fikir vermək lazımdır. Bu, xüsusilə blogerlər, səyahət videoları çəkənlər və mobil jurnalistlər üçün vacibdir. Mikrofonun batareya ömrü, qoşulma növü (simli və ya simsiz) və cihazlarla uyğunluğu da nəzərə alınmalıdır.

Peşəkar səviyyədə işləyənlər üçün daha çox tənzimləmə imkanı verən modellər üstünlük təşkil edir. Bu mikrofonlarda səs gücü, həssaslıq və filtrlər əl ilə idarə oluna bilir. Belə modellər səs üzərində tam nəzarət imkanı yaradır və nəticədə daha sabit, balanslı yazı əldə edilir.

Ən əsası, ideal mikrofon seçərkən yalnız texniki xüsusiyyətlərə deyil, şəxsi rahatlığa da diqqət yetirin. Mikrofonun dizaynı, ölçüsü, səs tonu və tutuş rahatlığı kimi detalları da seçim zamanı nəzərə almaq vacibdir. Çünki uzunmüddətli istifadə zamanı bu kiçik nüanslar böyük fərq yarada bilər.