Перейти на YouTube
Klaviatura hər gün istifadə etdiyimiz sadə cihaz kimi görünsə də, əslində olduqca kompleks və maraqlı bir işləmə mexanizminə malikdir. Onun necə işlədiyini daha yaxşı başa düşmək üçün işləmə ardıcıllığını izah edək.
Klaviaturanın işləməsinin əsasında matris sistemi dayanır. Bu sistem klaviaturadakı düymələrin şəbəkə kimi sətir və sütunlar üzrə yerləşdirilməsidir. Hər bir düymə müəyyən bir sıra (row) və sütunun (column) kəsişmə nöqtəsində yerləşir. Matris sistemi sayəsində hər bir düymə bir sıra və sütunla müəyyən edilir. Bu cür təşkilat klaviaturadakı düymələrin daha az sayda naqillə idarə olunmasına imkan yaradır, çünki hər düymə birbaşa əlaqəli olmur, onların hamısı sətir və sütunlarla idarə olunur.
Düyməyə basıldıqda, həmin düymənin altındakı kontaktlar birləşir və elektrik siqnalı yaranır. Hər bir düymə elektrik dövriyyəsinin qapanmasına səbəb olur. Bu dövriyyə klaviatura nəzarətçisinə bir siqnal göndərir ki, bu da həmin düymənin basıldığını göstərir. Nəzarətçi, matris sistemində hansı sətir və sütunun kəsişməsinin aktiv olduğunu müəyyən edir və bunun əsasında hansı düymənin basıldığını təyin edir.
Klaviaturanın daxilində yerləşən nəzarətçi (kontroller) bu siqnalı alır və hər bir düymənin basılmasını sətir və sütunların kəsişməsi əsasında müəyyən edir. Məsələn, "A" düyməsinə basanda 2-ci sıranın və 1-ci sütunun kəsişməsi aktiv olur. Nəzarətçi bu kəsişməni tanıyaraq, "A" düyməsinin basıldığını anlayır.
Nəzarətçi hansı düymənin basıldığını öyrəndikdən sonra bu məlumatı siqnal şəklində kompüterə göndərir. Bu siqnal klaviaturanın USB kabeli və ya simsiz bağlantı vasitəsilə kompüterə çatdırılır. Kompüter bu siqnalı qəbul edir və müvafiq olaraq ekranda və ya proqramlarda əməliyyat aparır. Məsələn, "A" düyməsini basdığınızda kompüter bunu qəbul edir və ekranda "A" hərfi çıxır.
Klaviatura çox sayda düymənin eyni anda basılmasını idarə edə bilir. Bununla yanaşı, eyni anda çox düymə basıldıqda ghosting və ya key jamming kimi problemlər yarana bilər. Ghosting problemi zamanı klaviatura basmadığınız əlavə düymələri də qeyd edə bilər. Bunu aradan qaldırmaq üçün klaviaturalarda anti-ghosting texnologiyası istifadə olunur ki, bu da eyni anda bir neçə düymə basıldıqda səhv siqnalların qarşısını alır. Daha inkişaf etmiş klaviaturalarda isə N-Key Rollover (NKRO) texnologiyası olur ki, bu da məhdudiyyətsiz sayda düymənin eyni anda düzgün qeyd olunmasına imkan verir.
Matris sistemi klaviaturanın işləməsini daha səmərəli edir. Əgər hər düymə üçün ayrıca naqil istifadə olunsaydı, klaviaturanın dizaynı çox mürəkkəbləşərdi və istehsal xərcləri artardı. Matris sistemi bu problemi həll edir, çünki sətir və sütunlar vasitəsilə bütün düymələr sadələşdirilmiş bir quruluşda idarə olunur.
Nəticə
Klaviaturanın işləmə mexanizmi düyməyə basıldıqda yaranan elektrik siqnalının sətir və sütunların kəsişməsi əsasında nəzarətçi tərəfindən oxunması və bu siqnalın kompüterə ötürülməsi ilə başa çatır. Matris sistemi klaviaturanın daha səmərəli işləməsini təmin edir və birdən çox düymə basıldıqda belə, texnologiyalar sayəsində səhv siqnalların qarşısı alınır.